CONSULTA:
É correta á frase «a construçom de escolas na Galiza foi um logro da emigraçom americana galega»? É pois aceitável logro como 'êxito' ou 'sucesso' em galego? É incorreto êxito?. A frase «fijo umha cousa bem lograda» pode ser considerada correta? Muito obrigado!
Em contraste com o que acontece em castelhano, a voz logro no galego-português atual significa 'engano, burla', de tal modo que as frases propostas polo consulente deveriam formular-se como «A construçom de escolas na Galiza foi umha realizaçom / um sucesso / um êxito da emigraçom galega na América» e como «Fijo umha cousa (muito) bem-sucedida». Aliás, é correto o uso da voz êxito como sinónimo de sucesso.
Categoria(s): Léxico
|
|
CONSULTA:
Por que grafar os plurais de -om e -am como -ons e -ans e nom -ões e -ães, que tenho visto na literatura medieval e acho que som mais representativos das soluções galegas atuais (-ôns, -ôs, -ôis)?
RESPOSTA DA COMISSOM LINGÜÍSTICA:
A codificaçom ortográfica e morfológica da CL-AGAL inclui tanto a soluçom -ões/-ães como a soluçom -ons/-ans. O que justifica nesta proposta normativa as formas -ons/-ans é a sua aceitável correspondência com as realizaçons verificadas nos falares galegos atuais, a sua ocasional ocorrência na literatura galega medieval (e, mesmo, hoje em dia, nalguns falares dialetais luso-brasileiros), o seu freqüente emprego na literatura galega contemporánea e, de modo patente, o seu caráter estratégico na presente altura, pois tais formas vam ao encontro do hábito de muitos utentes atuais de galego, os quais, infelizmente, apenas conhecem a codificaçom isolacionista (i. é, as formas -ons/-ans contribuem para o valor estratégico ou pedagógico da norma AGAL, que assim se erige em pontífice, ou «construtora de pontes», entre o galego genuíno e o galego subordinado ao modelo castelhano).
Categoria(s): Morfossintaxe
|
|
CONSULTA:
Olá! Podiam-me dizer como seria a tradução em bom galego de "por si acaso": "por se acaso"?; "por se calhar"?; "porventura"?... Não sei. Há uma frase feita que reflecte muito bem o seu significado: "Não vaia ser o demo", mas não encontro nenhuma locução que se ajeite a este matiz. Muito obrigado!
Xurxo
RESPOSTA DA COMISSOM:
Como equivalentes funcionais galegos da locuçom castelhana por si acaso, podemos indicar os seguintes (informaçom retirada, em grande medida, do Dicionário Espanhol-Português da Porto Editora, dirigido polo lexicógrafo galego Álvaro Iriarte Sanromám):
a) Registo formal ou nom marcado:
1. cast. por si acaso [nom seguido por verbo] > gal. à cautela / polo si(m), polo nom. Ex.: cast. «Vamos a llevar paraguas, por si acaso» > gal. «Vamos levar guarda-chuva, à cautela.» / gal. «Polo si(m), polo nom, vamos levar guarda-chuva.»
2. cast. por si acaso + imperativo > gal. para o caso de precisares + imperativo / polo si(m), polo nom. Ex.: «Por si acaso, toma mi número de teléfono» > gal. «Para o caso de precisares, toma o meu número de telefone». / gal. «Polo si(m), polo nom, toma o meu número de telefone.».
3. cast. por si acaso + indicativo > gal. para o caso de + infinitivo / se por acaso + futuro do conjuntivo. Ex.: cast. «Es mejor llevar el bañador por si acaso vamos a la playa» > gal. «É melhor levarmos o fato de banho para o caso de irmos à praia.» / «É melhor levarmos o fato de banho se por acaso formos à praia.».
b) Registo popular ou coloquial: gal. nom vaia/vá ser o demo [+ que + pres. conj.]. Ex.: cast. «Vamos a llevar paraguas, por si acaso» > gal. «Vamos levar guarda-chuva, nom vaia/vá ser o demo.»
Categoria(s): Morfossintaxe
|
|
CONSULTA
Só recentemente pudem descobrir que as filhós portuguesas e as galegas som doces diferentes. Qual seria o nome en galego do que em Portugal é umha filhó? E vice-versa? Por outro lado, qual seria a aceçom de "pastel" em galego?
Obrigadíssimo!Rudesindo Bombarral
RESPOSTA DA COMISSOM LINGÜÍSTICA
Tanto polos seus ingredientes quanto pola sua preparaçom e aspeto, a especialidade culinária que em Portugal se denomina filhó corresponde à galega orelha (de Carnaval/Entruido); por seu turno, a filhó (ou filhoa) da cozinha galega equivale à filhó de leite portuguesa, quando aquela nom é de sangue. Por conseguinte, podemos estabelecer o seguinte esquema de equivalências:
Pt. filhó = Gz. orelha (de Carnaval/Entruido)
Gz. filhó (ou filhoa) = Pt. «filhó galega» / Pt. filhó de leite + «filhó de sangue»
Quanto à pergunta sobre o valor semántico de pastel em galego, diga-se que tal voz, no ámbito da culinária, pode empregar-se no sentido de 'massa de farinha de trigo, com recheio doce ou salgado, que se frite ou assa'.
Categoria(s): Léxico
|
|
CONSULTA:
Queria sabes qual é a palavra certa para designar em galego o utensílio com forma de pau e algodão nos extremos que usamos para a higiene dos ouvidos. Em Portugal acho que usam a palavra 'cotonete', mas esta deriva dum nome comercial.
Também quaria saber qual é o nome do utensílio que é igual ao anterior, mas estéril e usado para a toma de amostras no âmbito médico. Nos hospitais galegos usam o termo castelhano 'hisopo', na wikipédia lusófona usam as palavras 'zaragatoa' e 'suabe' e o Estraviz também dá como boa a palavra 'hissope'.
Muito obrigado polas vossas respostas.Jon Amil
RESPOSTA DA COMISSOM LINGÜÍSTICA:
Constituindo a conversom de um nome próprio em nome comum umha modalidade de neologia aceitável (ex.: umha aspirina [marca registada da Bayer], a heroína 'droga' [marca da Bayer], o rímel [marca de cosmético]; a dália [planta, de Anders Dahl], um erlenmeyer 'frasco de laboratório' [de E. R. A. C. Erlenmeyer], o germánio [elemento químico, de Germánia], um volt [de Alessandro Volta], etc.), recomendamos sem reservas a utilizaçom em galego, de harmonia com o luso-brasileiro, da voz cotonete para designar as hastes de plástico terminadas em bolas de algodom que se utilizam na higiene pessoal (dos ouvidos) e em cosmética; também de harmonia com as variedades socialmente estabilizadas do galego-português, recomendamos o emprego na Galiza da voz zaragatoa de 'utensílio de uso médico composto por umha haste terminada em bolas de algodom destinado à tomada de amostras e à aplicaçom de medicamentos'.