Vai chegando o APALPADOR a toda GaliZa, deixa-te aconselhar por ele

Vai chegando o APALPADOR a toda GaliZa, deixa-te aconselhar por ele

O Apalpador caminha já por si só. Por toda a Galiza, do ciberespaço até a última taberna do país, o apalpador é tema de conversa. Desde o ano passado a nossa associaçom cultural nom descansou no empenho de promover esta figura do natal galego. Das montanhas de Lugo chegam e-mails com informaçom valiosíssima da memória popular, das ribeiras do país enviam poemas, da parte musical cantigas e da Mourela do Meio ilustram este espertar dum natal mais galego, mais humano e menos consumista. Os centros socias assumírom desde o primeiro momento um papel central nesta tarefa; de tal jeito que este ano o Apalpador sairá de passaruas dos centros sociais de ponteareias, vigo, ponte-vedra, lugo, ferrol e compostela.

Conspirando baixo os castanheiros do castro do Vilar, várias activistas da Gentalha em assembleia com o mesminho apalpador, decidimos emprender umha luita sem trégua contra o natal consumista e uniformizador que de trinó chegou de ianquilandia. Sabemos que o vendaval de propaganda e anúncios embobarám de novo o povo galego; mas contra esse furacám começa a erguer-se um papaventos de madeira feito a mao que cada vez voará mais alto. Nessa assembleia marcámos um objectivo: este natal, nas casas galegas, polo menos um presente sem código de barras.
Nom é fácil; anos e anos de perfeita simbiose entre centros comerciais e autoridades submissas debilitárom a capacidade criadora dos nossos cérebros. Apresenta-se-nos sem umha só fenda, umha realidade plana e inalterável onde a felicidade humana entra de canto polo lateral do cartom de crédito, onde a demonstraçom do carinho por alguém transita inexoravelmente pola fila da caixa registradora. Farto, o apalpador explicou-nos que há muitos mais métodos de entregar algo a alguém para tornar visíveis os afectos. Pediu-nos que transmitíssemos estas ideias e assim faremos, porque concordamos com ele em que as crianças deste pequeno país nom podem rir mais ou menos dependendo das contas bancárias das suas famílias. É prioritário, pola crise, pola nossa saúde mental, pola sobrevivência do planeta, e por muitas cousas mais, que todas nós comecemos a construir novas celebraçons populares, novas expressons culturais que choquem de frente com a dinámica do capital e a "mercantilizaçom de todo". Achamos que o natal se viu especialmente afectado por estes hábitos consumistas; é por isso que queremos começar polo solstício de inverno:
Como fazer presentes sem comprar:

1: Nom o compres, fai-no.
De certeza que algo sabes fazer em madeira, tea, metal ou um outro material. Se nom sabes aprende. Na Gentalha já organizamos um obradoiro de brinquedos de madeira e outro de materiais reciclados, e vamos organizar mais cousas polo estilo. Aí está internet. Imagina como podes tunear um kit de bilharda. Vam uns links:
madeira reciclada
algo de tecnologia
bolso
puff de pet
umha vassoura
camisolas personalizadas
Com certeza tés perto gente velha que pode ensinar-che a fazer verdadeiras jóias. Pode ser umha experiência para as duas partes. Um licor de algumha fruta numha bonita garrafa pode ser mui bem recebida.

2: Todas somos artistas
Atreve-te a filmar umha curta, a tecer um quadro, a escrever um poema com pincel e pô-lo numha moldura, a imprimir umha composiçom que fagas no inkscape, a fazer um desenho em madeira com o estanhador, a fazer uns brincos com a plasticina essa que se coze e se endurece, a encadernar um lote de folhas de papel e fazer um bonito livrinho e mil artistadas mais

3: Reutiliza o que nom uses
Devemos reflexionar sobre o ritmo de consumo. Muitas vezes mudamos o mobiliário, a roupa ou a tecnologia por pura moda. Podes ter cousas na casa ou no faiado que já nom usas. Qualquer móvel estragado pode ser lixado, reparado e pintado e converter-se assim num fermoso presente; um livro que já leste com umha dedicatória sentida; um aparelho electrónico que podas arranjar; umha peça de roupa que lhe podas tirar as bolas, coser os bolsos, passar a ferro...

Nom penses só nos presentes que vás fazer tu, fala com quem saibas que che vai comprar algo e explica-lhe estas cousas.

Se finalmente o apalpador tiver que recorrer a comprar algo, NUNCA irá a um centro comercial nem a umha multinacional. Comprará no comércio local, nas lojas do bairro, da vila ou da aldeia, directamente nos obradoiros de artesanato.

Em conivência com o programa ?ABERTO POR REFORMAS? vam-nos chegando composiçons carregadas de poesia.

Nana do Apalpador

xaime da guarda

Dorme meu neno, dorme carabeliño
que sae o Apalpador, do seu acochiño
e baixa dos montes, cheiño de frio
e quere atoparte, no leito dormido.
 
Dorme meu anxo, que o Apalpador
quentará ben a lareira
co seu mouro carbon
dorme dozura, que e carboeiro
e quenta as mantiñas
e amornache o leito..
 
Dorme que ben, a apalparche
e aloumiñarche a barriguiña
e a deixarche para o almorzo
castañas ben quentiñas...
 
Dorme que fora, caen folerpas frias
e o Apalpador fai o seu traballo
para encher as barriguiñas
dos meniños rebuldeiros
e das fermosas neniñas
dorme..dorme meu ben
dorme miña rosiña...
 

A NOITE DO APALPADOR

Xurxo Valcarlcel

Esta noite feiticeira,
loguiño de te durmir,
entre a neve silandeira
o Apalpador ha de vir.

Baixará dende a Rogueira,
devesa moi misteriosa,
onde habitan a bidueira
e a faia máis preciosa.

Por Campelo pasará,
por Mostaz e por Moreda,
en Esperante estará,
e tamén irá a Noceda.

Por Pacios, por Mercurín,
por Folgoso e A Seara...
como non, Ferramulín,
igual verá a súa cara.

Cubrirao a nevarada,
a boina branca terá,
e a toda casa abrigada
a sorpresa levará.

O carboeiro imponente
moitos traballiños ten,
palpar barrigas da xente
e facer carbón moi ben.

Os rueiros serán seus
na xeada escuridade,
entrará en casa dos teus
coa súa inmensa bondade.

Irá polo corredor
sen facer ningún ruído,
retirará o cobertor
por ver quen está durmido.

Sexas neno ou rapariga,
durante a noite cumprida,
tocarache na barriga
e verá que está mantida.

E con agarimo fondo,
dende o seu corazón puro,
pedirá con falar dondo
que non teñas porvir duro.

E ó acordares co abrente
sentirás un arrecendo,
de castañas, seu presente,
que poderás ir comendo.

Non busques logo a compaña
de quen che quere mantenza,
pois xa estará na montaña
na cabana da fervenza.

Sempre alí con Novoneyra,
o cantor dos tesos cumes,
sentados xunto a lareira
quecendo con moi bos lumes.

MARUXA DE BAIO
(alcume de Sofía de Labañou)

Xa o sabemos, para visitar a Papá Noel tedes que ir cos vosos pais a un centro comercial...para saber do ?Apalpador? só tedes que ir pasear, cando escampe, ben abrigadiños, polos soutos, polo montes, e sentir a súa presenza detrás dalgunha árbore, como vemos e sentimos as pegadas das lebres,do corzo, do lobo ou do xabarín...

Aí o vén o apalpador
pra facerche a revisión
se medraches ou minguaches
en talla e en musculación

Aí vén o apalpador
non é mestre nin doutor
é un vello das montañas,
onde crían as castañas
pra che dar a boa mantenza
da señora natureza.

Vén do Courel...que ben !
Vén dos Ancares...que grande !
Vén do Souto máis retorto
onde aínda moucha o moucho.

Escrito em 16-12-2008, na categoria: Notícias
Chuza!

10 comentários

Comentário de: carme [Visitante]
carme

que bonitas todas as cantigas!!! parabens!!

16-12-2008 @ 19:06
Comentário de: José André Lôpez Gonçâlez [Visitante]
José André Lôpez Gonçâlez

Gostaria de saber quem é e donde o autor das quadras lindíssimas que assina como Xurxo Valcárcel, pois é certo que ele conhece muito bem a geografia do Caurel de Arriba. Nenhuma pessoa que não seja de alá pode conhecer tão bem as paróquias e as aldeias desse formosíssimo cantão da nosa Nação. Gostaria saber muito mais dele e, se for possível, me escrevesse ao meu endereço electrónico.

Gostei muito das suas quadras, são muito belas e reflictem com muita precisão o espírito e o ser do Apalpador, ainda bem vivo na alta terra do Caurel.

Ficaria grato de se pôr ele em contacto comigo.

Muito obrigado e, aliás, muito êxito no vosso trabalho, caros camaradas da Gentalha e que o Apalpador tenha sucesso de lês a lês da Galiza.

José André Lôpez Gonçâlez.

17-12-2008 @ 00:48
Comentário de: gentalha [Membro]  
gentalha

José André,
nom sabemos se o Xurxo terá família no Courel, mas ele de facto nom é dali. Conseguimos a cantiga através do Aberto por Reformas, da RTVG, portanto o melhor é contactares o Xurxo Souto, que dirige o programa. O correio dele é abertoporreformas [arroba] crtvg.es
Nom duvides em passar polo centro social quando tiveres ocasiom, que gostávamos de conhecer-te!
um abraço

17-12-2008 @ 10:40
Comentário de: gentalha [Membro]  
gentalha

Amigos de Aberto por Reformas:

Esto escoitei eu sendo neno:
Nas esquencidas Terras de Trives, existiu o PANDIGUEIRO, unha entidade
que, con forma de xente, acudía, quero decir valía, ós nenos que na
noite do Nadal non se poideran deitar ben mantidos e ian pra cama con
fame.

Os nenos tiñan que durmir pedíndolle cun retrouxiño que xa non lembro,
que lles trouxera “leitiña con purgazos", esto é leite con castañas
secas cocidas. Ademais esperábase do Pandigueiro que deixara tamén
figuriñas, xoguetiños, talladas na madeira cocida do amiero. Eu
cheguei a ver unas simples vaquiñas feitas deste xeito que eran
galliñas con forma de Y.

Consérvase a tradición de dicirlle os nenos “vou cheirarche a barriga,
pándega ou o bandullo e vou saber o que comiches”

O resto perdeuse, penso eu, xa que ten unhas connotacións negativas en
tanto que esta figura acude os mal mantidos recoñecendo xa que logo
unha pobreza ou carencia de recursos. Falloulle un bó asesor de imaxe.

O “pobre ” Pandigueiro pagán caiu diante da figura mais luminosa,
burguesa, e canónica dos reis magos, probablemente xa en tempos dos
mesmos mouros, lobisomes e demais habitantes da serra.

Por certo: Compreme reivindicar o nome da serra hoxe comunmente
chamada “Manzaneda". O seu nome é Serra da Cabeza Grande e dela
baixaba o Pandigueiro naqueles tempos nos que inda había o perigo ou a
sorte de toparse cunha moura peiteandose cun peite de ouro. Tal e como
recolleron os nosos clásicos.

Outrosí digo: Que tamén merecerían unha lembranza os famosísimos
gaiteiros de Trives os que lle chamaban OS TRINTAS xa que cando
tocaban parecian trinta .
Saude

O Miguel Losada

17-12-2008 @ 20:52
Comentário de: Xurxo Valcárcel [Visitante]  
Xurxo Valcárcel

José André:

o meu agradecemento.
Non dispoño do teu enderezo. O meu podes solicitarllo a Xurxo Souto ou ben ós amigos da Gentalha, que teñen a miña licenza para cho dar. Saúdos.


19-12-2008 @ 01:02
Cé orquestra pantasma

Esta cantiga non e do apalpador se non do seu irmán da terra de trives, O Pandigueiro, un saudo.

CARTA Ó PANDIGUEIRO

Pandigueiro na noitiña
pandigueiro venme axiña
que compre ben quentiña
uns purgazos na leitiña

Da cabeza grande baixa pandigueiro
ven cás lambetadas para os mais pequenos

Cá coroza ó lombo e as chancas nos pés
corre pandigueiro trainos de comer

Sae da túa cova, achégate a min
e cunha manciña tocarasme ti.

Unha apalpadiña cando esté a durmir
e o meu bandulliño comeza a sorrir

Pasarei a noite soñando contigo
pola mañanciña busco o regaliño

Enriba da mesa ben colocadiño
castañas cocidas en leite fervido

Pandigueiro na noitiña
Pandigueiro venme axiña
Que compre ben quentiña
Uns purgazos na leitiña

23-12-2008 @ 11:44
Comentário de: Carlos [Visitante]
Carlos

José André Lôpez Gonçâlez ,
levo tempo a procurar o teu endereço electrónico! O ano passado escrevi um pequeno trabalho sobre o Apalpador, que se publicará no vindouro número da Agália, e queria contactar contigo para perguntar-te alguma cousa. Perguntei na listagem de correios da AGAL e ninguém sabia.
Se podes envia-me um e-mail a este correio (carlosbra_10@hotmail.com) e contactamos.
Até parece que os dados etnográficos sobre o Apalpador se estão a multiplicar ;-)
Um saúdo.

23-12-2008 @ 18:45
Comentário de: Xurxo Valcárcel [Visitante]  
Xurxo Valcárcel

Eu fíxenlle o encargo a unha amizade de pescudar polas montañas de Trevinca se aínda fica por alí algunha tradición semellante a esta, ou se a houbo noutros tempos. Se ela non atopa nada é que no a hai nen a houbo; deso estou certo.
José André, non sei coma contactar contigo, douche pois o meu enderezo electrónico:
xvalcarcelg@yahoo.es

23-12-2008 @ 20:36
Comentário de: picheleiro [Visitante]
picheleiro

talvez era bom galeguizar um bocado mais a vestimenta do Apalpador, porque suponho que no inverno no Courel podia morrer com o frio, sendo coerentes com a cantiga do pandigueira, parece-me positivo incorporar-lhe uma COROÇA e umas chancas ou ZOCAS, é uma ideia e parabéns pola iniciativa

26-12-2008 @ 19:28
Comentário de: Xulio de Bustofrío [Visitante]
Xulio de Bustofrío

Este natal o apalpador apañou castañas en Mercurín e repartiu agasallos por Romeor, Campelo e outros lugares do Courel e da Lóuzara Xabreira. Que viva o apalpador!!!

09-01-2009 @ 22:15

    SEMENTE

      Somos um grupo de compostelanas e compostelanos decididos a fazer activismo cultural na nossa cidade e comarca. A língua e cultura galegas, a vontade de aprender, de difundir e recuperar os nossos costumes, a nossa história, a nossa música... som os nossos eixos de trabalho.

      Documentário Quatro anos de Gentalha já na rede!

      A Gentalha do Pichel Centro Social O Pichel Loja da Gentalha

        AGENDA DE EVENTOS

          Busca

          O blogue do Apalpador

          powered by b2evolution free blog software