Associa-te

    Palestina livre

    LNB 23/24

    Outro Garañón...

    Apoia-nos

    Audios

    Revista A Malha Nº 2

    Revista A Malha Nº 1

        Busca

      SOBRE TERAPIA RADICAL. JEANETTE HERMES.

      SOBRE TERAPIA RADICAL. JEANETTE HERMES.

      19-05-14

      23 de maio 2014.
      Grupos de Estudos (em colaboraçom):

      Ateneo Libertario A Engrenaxe

      C.S. Mádia-Leva ? Escola Popular Galega

      VIOLÊNCIA E PSIQUIATRIASOBRE TERAPIA RADICAL
      Jeanette Hermes

      POR QUE PSICOTERAPIA?
      É indubidábel que verdadeiras multitudes de homes e de mulleres buscan hoxe axuda. Moitos, especialmente os que poden pagala, piden axuda aos psicoterapeutas. Antes de comezar a analizar por que se busca esta axuda, é necesario esclarecer as premisas que serven de base á prestación desa axuda. Dúas premisas importantes son posíbeis: ou os seres humanos son fundamentalmente bos e se perverten, en certo xeito, polas súas experiencias na vida, ou os seres humanos nacen malos e, ao longo da vida, teñen que redimirse a si mesmos.
      Naturalmente, o que sosteña a segunda premisa dedicará o seu tempo a estudar as malas tendenzas do individuo, co fin de purificalas. Eu inclínome a favor da primeira premisa, porque é a única vivificadora. Se o terapeuta considera ao individuo como fundamentalmente bo, a súa tarefa consistirá en sacar á luz a bondade, descortizando as capas de experiencia que convencen á persoa da súa propia e inherente maldade. As xentes con quen eu traballo están convencidas de que non son boas, nunha ou outra forma, e esta convicción impediulles axudarse a vivir plenamente.
      Unha segunda premisa que eu manteño é a de que as persoas son capaces dunha enorme comunicación recíproca, expresando sen palabras o que os demais estamos pensando ou sentindo. Esta premisa oponse ás filosofías que pretenden que o individuo nunca pode coñecer, realmente, aos outros, e que as persoas están esencialmente illadas entre si. Esta filosofía do illamento combínase eficazmente con todos os males da América de hoxe, para impedir aos homes que se unan co fin de loitar contra a súa opresión.
      É a opresión a que aparta aos homes da bondade. E é a mistificación desta opresión a que impide ás xentes que se unan para loitar contra ela. En América, hai innumerábeis variedades de opresión.
      A primeira e máis importante para as mulleres é a súa opresión polos homes. A aqueles de vostedes que non estean familiarizados con esta opresión, eu suxírolles que
      comecen a se informar falando cunha muller que estea implicada no movemento de liberación feminino. Se isto non lle resulta fácil, que lea, polo menos, o número de The Radical Therapist sobre as Mulleres, e unha publicación titulada Women?s Liberation, Notes From the Second Year. Os terapeutas, especialmente, deben adquirir conciencia da opresión das mulleres, porque a maioría dos seus pacientes son mulleres.
      En América, a segunda forma de opresión, en orde de importancia, é a constituída polo sistema económico capitalista. A principal característica deste sistema consiste en producir beneficios para un pequeno número de persoas que controlan a economía. Entre os aspectos do sistema de produción de beneficios, cuxo recoñecemento é fundamental para os terapeutas, inclúense:
      1. O feito de que a xente non adopte decisións económicas independentes, como, por exemplo, se debe traballar, onde traballar, que clase de traballo debe facer,como estabelecer o lugar de traballo, si debe producir, o que vai producir, etc.
      2. O feito de que os bens e servizos se distribúan arbitrariamente, é dicir, non de acordo coas necesidades, senón de acordo coa posesión do medio de cambio chamado diñeiro.
      3. O feito de que a xente está baixo o control doutros, chamados policías, que están pagados polos que dominan o sistema, para suxeitar aos que se opoñen á súa dominación.
      4. O feito de que o sistema da chamada xustiza ? xuristas, tribunais, etc ? non están dirixidos por ou para o pobo, senón por e para os capitalistas.
      A proba de que a anterior é unha información importante é a de que, no mundo ideal ?é dicir, o mundo tal e como podería ser-, a xente que vivise no mundo adoptaría as determinacións citadas, con plena facultade de decisión. Como esta posibilidade é valorada incluso por aqueles que a negan aos demais (é dicir, a retórica do goberno que sobre a liberdade e a democracia), a negación desta posibilidade orixina unha inmensa confusión entre aqueles a quen se lles nega. A retórica do capitalismo consiste en que o pobo debe confiar en si mesmo. A realidade do capitalismo consiste en que se esixe ao pobo, cada vez máis, que confíe, para os servizos, nos expertos e para a seguridade financeira, nunha economía vacilante. Esta seguridade financeira obtense, moitas veces, grazas a traballo incribelmente pesados e noxentos, que son buscados porque producen
      o diñeiro ou a situación desexados. Cando a unha persoa se lle di que debe valorar a confianza en si mesma, e logo négaselle, en realidade, toda oportunidade de exercer esa confianza, a persoa séntese tan desconcertada como oprimida. A mistificación aquí consiste en que se lle di unha mentira que é o reverso da realidade e se lle esixe que actúe de acordo coa realidade e coa mentira, e que crea en ambas á vez.
      A mistificación comeza moi pronto na vida, cando os pais son deshonestos cos seus fillos. Moitos pais din aos seus fillos que a escola é un lugar onde aprenden cousas importantes, que teñen que coñecer, mentres que, en realidade, o neno descubre que non aprende nada de valor nin de interese e que, de feito, está aburridísimo de todo aquilo. O neno que acepta a opresión da escola por mor da mentira dos seus pais está alienado. Esta alienación consiste na súa incapacidade para confiar nos seus propios sentimentos de rexeitamento respecto da situación, porque acepta a sentenza dos seus pais de que están aprendendo cousas importantes na escola.
      É a mistificación da opresión xeral na América capitalista o que o terapeuta, en realidade, debe comprender, a fin de axudar á xente. Unha vez que a xente disipe o velo da demistificación e teña confianza nos seus propios xuízos, verá cal é a finalidade da súa opresión e unirase para loitar contra ela.
      A terceira forma de opresión en América está no campo da sexualidade. Aínda que Wilhelm Reich baseaba unha gran parte da súa identidade en principios de análises fundamentalmente freudianos, as súas contribucións á teoría do sexo e da familia foron moi diferentes das de Freud. A tese de Reich era a de que a familia constitúe unha unidade autoritaria, co pai á cabeza da familia, recibindo a homenaxe e o traballo da muller e dos fillos. Reich sostiña que isto só era posíbel porque as mulleres (e os homes) están sexualmente oprimidos desde a infancia. É dicir, as naturais inclinacións da xente á satisfacción das súas necesidades sexuais, tanto por medio da masturbación como do coito, estanlle negadas. Ás mulleres se lles fai crer que a súa satisfacción sexual só pode conseguirse dentro dun marco institucional sancionado polo Estado, é dicir, casándose. Así, as mulleres vense obrigadas ao matrimonio como único modo de acadar a satisfacción sexual. Cando este feito se combina coa existencia do ?chauvinismo? masculino, o destino da muller está marcado. A muller convértese en totalmente dependente do seu home; non pode atopar traballos ben pagos nin satisfactorios (os traballos desta clase están reservados aos homes); está a mercé do
      home, por diñeiro. A cambio do seu sostemento e da súa vida sexual autorizada, a muller ten que coidar a casa do home, ser unha camarada, criar aos fillos e someterse ao seu control cando se trata de tomar decisións. Incluso as chamadas mulleres liberadas grazas á pílula están sometidas a esta forma de represión sexual pola cultura ?chauvinista? masculina, que insiste en que as mulleres son obxectos sexuais, máis que seres humanos independentes con dereitos iguais. É fundamental para os terapeutas ter conciencia desta situación, porque moitas das persoas que eles ven estarán desorientadas respecto dos papeis do varón e da muller, respecto á sexualidade e respecto ao matrimonio. O núcleo familiar (home, muller e fillos) está considerado como a disposición definitiva dunha vida correcta en América, cando, en realidade, está lonxe de selo. O núcleo familiar é unha unidade económica ineficaz e dificulta a educación dos fillos. O núcleo familiar dá orixe tamén a que moitas persoas dependan completamente dos seus consortes para todas as súas necesidades vitais. É moi pouco probábel que unha persoa poida satisfacer todas as necesidades vitais doutra. Este tipo de expectativa é o que provoca moitas rupturas matrimoniais. As mulleres, especialmente, son vítimas desta dependencia, porque o ?chauvinismo? esixe que as mulleres estean na casa ou que traballe na casa e se dedique a unha tarefa insulsa. Naturalmente, unha muller, nesa situación, desprezará ás outras mulleres que teñen o mesmo estúpido destino, e contará só co seu home, polo seu propio interese; (si buscase outro home, veríase controlada polo seu marido na maioría dos casos).
      O terapeuta que trate de conseguir que unha muller ou un home se atopen contentos nunha situación dese tipo fai da terapéutica unha imposibilidade. O terapeuta debe eliminar a mistificación, é dicir, debe ser quen de demostrar á xente que a familia con ese sentido nuclear e a sublimación1 tradicional da sexualidade e o tratamento das mulleres como obxectos sexuais son erróneos e opresivos e que os costumes da sociedade son mistificacións do impulso natural. O impulso natural tende a satisfacer as esixencias sexuais tal e como se presentan e a ter relacións con moitos tipos diferentes de persoas. Pero permítaseme insistir aquí en que o obxecto da terapia non é prescribir a conduta adecuada senón máis ben mostrar ás persoas que as súas ideas son consecuencia das mentiras que lles contaron sobre o que deben sentir, en lugar de
      1 A sublimación en psicanálise é un termo descrito por Sigmund Freud como un dos destinos posíbeis da pulsión. Trátase dun proceso psíquico mediante o cal áreas da actividade humana que aparentemente non gardan relación coa sexualidade se transforman en depositarias de enerxía libidinal (pulsional). O proceso consiste nun desvío cara un novo fin. Entre os exemplos de Freud como novos destinos da pulsión sexual está o artístico e o intelectual: sublimar consistiría en mudar o fin pulsional cara unha actividade desexualizada, intentando a súa realización, por exemplo mediante tarefas creativas ou de prestixio social: arte, relixión, ciencia, política, tecnoloxía.
      aceptar o que realmente senten. Se os terapeutas eliminan a mistificación, a xente será plenamente capaz de elixir os modos de vida que máis lle atraian. O terapeuta cuxa gama de alternativas poida abarcar moitos estilos de vida será o máis eficaz.
      A cuarta forma de opresión na América dos tempos modernos é a da fragmentación. Un dos importantes problemas da mocidade de hoxe é o que algúns terapeutas chaman as ?crises de identidade?. Non é estraño que os mozos non saiban quen son ou o que deben ser, cando as opcións que se lles ofrecen son tan inadecuadas. Por exemplo, desde o comezo do sistema educativo elemental a través da escola graduada, dise aos estudantes que o mundo é unha serie de materias individuais, illadas, que deben ser aprendidas sen relación dunhas con outras. Hai as matemáticas, o inglés, a historia, a arte. Hai que chegar a ser un experto en matemáticas, en literatura, en historia ou ser escritor ou pintor. Se alguén por ventura está interesado en máis dunha materia determinada, dise que é un ?dilettante?2 (e iso é malo). Un debe verse a si mesmo como unha persoa cun oficio ou cunha carreira ou, se é bastante privilexiado, cunha profesión.
      Non é de estrañar que escritores como Hermann Hesse estean facéndose populares entre a mocidade de hoxe. Hesse asegura que o mundo non é unha serie de materias fragmentadas que deben ser estudadas, senón que é unha parte dun universo enteiro, do que o home é, á vez, parte e conxunto. Goethe tamén escribiu acerca da unidade do home coa natureza. Se estes homes escribiron sobre un aspecto do universal, resultaba claro que estaban desmontando o conxunto, só para volver montalo na súa totalidade. A educación moderna desmonta, co fin de separar para sempre. O neno, antes de que a separación comece, sente curiosidade por todo o que lle rodea. A mitoloxía fascínalle. As explicacións fáciles non lle causan satisfacción realmente. Un neno pode sentirse fascinado por unha herbiña, tanto como polas estrelas do ceo. Este interese polo conxunto quítaselle en plena xuventude e déixaselle coas pezas dun quebracabezas que non volverá axustar nunca. O intuitivo sentido da realidade do neno é rapidamente suplantado por consigna de quen ten que confiar só na aparencia, no que ve. Aínda que os físicos modernos restabeleceron a súa confianza na intuición para facer os seus máis importantes descubrimentos, séguese a pensar que a ciencia é empírica.
      2 A traducción sería a de "afeccionado".
      Os terapeutas que desexen saber o que fan coa xente vense impulsados a facer ?experimentos?. Estes experimentos son profecías autosatisfactorias. Como os Diálogos de Platón sinalaron hai tanto tempo, o modo en que vostede formula a pregunta predetermina a súa resposta. No Menón, Sócrates suscita o enigma a Menón: ?Ti argúes que un home non pode inquirir acerca do que sabe, nin acerca do que non sabe; porque, se sabe, non ten necesidade de inquirir; e, se non sabe, non pode, porque non coñece o verdadeiro tema acerca do cal ten que inquirir?.
      Carl Rogers sinalou que, no seu intento de descubrir se a terapia de clientes reunidos en centros era válida, formulou ás veces as preguntas equivocadas, e obtivo respostas equivocadas. Podemos, realmente, axudar á xente, se non podemos confiar en nós mesmos para formular as preguntas correctas, e debemos, en cambio, pretender que podemos acadar respostas manipulando os datos?
      A fragmentación e a ?experimentación científica? son causa de que a xente perda o concepto da validez do seu propio pensamento. A mente, se se deixa soa, vaga dun lugar a outro. O que nós chamamos pensamento disciplinado é, frecuentemente, a pechadura de zonas de investigación, máis que a dialéctica tan apreciada por Sócrates. O neno que non pode facer preguntas, que ten que elixir unha carreira máis que satisfacer a súa curiosidade, que debe conquistar a súa identidade sobre a base de como gañará diñeiro máis que sobre o seu valor como ser humano, está comezando a encamiñarse cara aos terapeutas con crises de identidade. Non podemos axudar á xente, se non recoñecemos os procedementos cos que se afoga a súa curiosidade natural e como os seus conceptos propios se perden na confusión do que outros esperan que sexan. O bo terapeuta axuda á persoa a descubrir o que ela quere da vida, e axuda a eliminar os ditados dos outros (escola, pais, amigos). Para un excelente informe da mistificación da identidade e do súa posíbel eliminación, eu suxírolles que lean Person to Person, de Carl Rogers, Parry Stevens e outros: especialmente, as seccións escritas por Mrs. Stevens. Resumindo: a tarefa do terapeuta consiste en eliminar a mistificación que impide ás persoas ver como están oprimidas. Esta mistificación é a suma total de todas as mentiras que se din á xente acerca do que ela experimenta. A mistificación é a anulación da experiencia dun mesmo por aqueles que o rodean. A mistificación ten como resultado a incapacidade da xente para confiar, ou, nalgúns casos, ata para coñecer o que sente,o que pensa, o que experimenta. A mistificación mantén á xente apartada da loita contra a súa opresión, facendo que se conforme ou que se sinta impotente contra ela.

      COMO CONTRIBÚE A PSICOTERAPIA Á MISTIFICACIÓN
      A parte da súa completa ignorancia acerca da natureza da opresión e da existencia da mistificación, os terapeutas teñen innumerábeis formas de contribuír a elas.
      En primeiro termo, os terapeutas son unha ?elite?. Pertencen a unha das profesións de máis alta posición nesta sociedade. Isto significa que, independentemente do estúpidas que sexan as súas decisións ou do mal que traten á xente, eles son respectados. Concedemos o mesmo privilexio aos médicos e aos xuristas. Esta protección polo logro dunha posición inmuniza ao terapeuta contra unha crítica seria. É esta inmunidade, asociada á xeral impotencia da xente que está sometida á terapia, a que permite aos terapeutas facer os enormes danos que fan. (Se vostedes non cren que fan dano, eu suxeriríalles que lesen a Thomas Szasz e a Erving Goffman como iniciadores. Ou que traten de someterse á terapia vostedes mesmos). Esta situación contribúe tamén á xeral posición elevada do terapeuta respecto ao ?paciente?.
      A posición "elitista" do terapeuta confírelle o privilexio de cobrar exorbitantes sumas de diñeiro por aplicar a terapia. Evidentemente, ninguén no seu san xuízo pagaría 50 dólares por hora a unha persoa completamente ignorante das causas reais do seu malestar: por iso, os que acoden aos terapeutas teñen que estar tolos. Ou posibelmente só confundidos, na crenza de que, porque o sistema capitalista concede a un pequeno grupo de xente un monopolio de algo que se chama un servizo, ese grupo ten dereito a cobrar todo o que o comercio aguante. A maior ironía disto consiste en que moitos terapeutas pretenden que eses honorarios exorbitantes sexan realmente terapéuticos. O paciente que está disposto a pagar esas grandes cantidades de diñeiro debe de estar no camiño da recuperación porque el ou ela pensa o bastante en si mesmo como para pagar tan altos honorarios pola asistencia. De novo, o que pode beneficiarse dese fraude é superior ao incauto que se presta a ela.
      O monopolio sobre a terapia está protexido pola esixencia de que o terapeuta pase longos anos de estudo nunha escola que progresivamente vai restrinxindo a súa materia de ensino aos máis minuciosos detalles acerca da conduta humana. Por desgraza, aos detalles da conduta chégase, frecuentemente, non a través dunha teorización abstracta baseada nunha teorización máis abstracta aínda, ou ?o que quizais sexa peor- nun desexo de manipular a conduta (ver Skinner e outros). Goethe tiña razón ao dicir que o
      científico aprende pola observación. Esta observación ten lugar no marco natural do obxecto observado e non no laboratorio. O terapeuta que queira coñecer ás persoas ten que velas tal como viven, e non como participan en experimentos que el dispón ou como se comportan no marco igualmente falso da hora da terapia.
      A formación dos terapeutas non adoita incluír unha visión do universo como conxunto, nin un respecto polas percepcións intuitivas de ninguén. Cada vez en maior medida, o terapeuta le soamente libros doutros terapeutas. De cando en cando ten tempo para ler novelas de mestres da observación humana como Dostoievsky; de cando en cando pode oír música e integrar esa experiencia coas teorías da personalidade humana. En realidade, o terapeuta está sometido a todos os peores aspectos do sistema educativo fragmentario descrito anteriormente. Como pode un terapeuta concibir sequera modos de ver a vida diferentes do seu propio se se atopa inmerso soamente en teorías acerca da psicoterapia? Eu non podo imaxinar ningún procedemento máis limitado e inútil de aprender a axudar aos outros, que o de oír as teorías doutros terapeutas que, pola súa banda, saben tan pouco acerca da vida real.
      Os psicoterapeutas que non leron a Marx, que non comprenden a aspiración dun home relación cunhas comunidades utópicas, que non len literatura, que se conforman coa hora de cincuenta minutos e cunha vida caseira diferente á da súa oficina, están en malas condicións para axudar a alguén que sofre o mesmo destino e está igualmente confundido. Persoas sen unha visión da vida digna non poden transmitir esa visión aos outros. Os psicoterapeutas operan desde unha posición superior. Isto, por si só, impide ao terapeuta ser útil. Unha persoa non pode obter de si mesma un concepto de ser humano independente e plenamente válido, se a persoa que lle dirixe cara a esa meta parece acharse nun plano máis alto que o seu.
      A superioridade persoal prodúcese de diversos modos. O máis destrutivo deles é o modelo médico de enfermidade mental. Este modelo di que as persoas acoden aos terapeutas porque están doentes (ou son anormais). Suponse que os terapeutas curan á xente. O modelo médico é o substitutivo de admitir que a xente ten distintos valores. As persoas ás que se consideran anormais teñen formas de comportamento que son inaceptábeis para outras persoas. A mistificación dá orixe, moitas veces, a que a xente se comporte dun modo contrario aos seus desexos. Pero a atribución deste comportamento a unha enfermidade determina un tratamento moi diferente do que
      determinaría se se atribuíse a unha mistificación. Ante todo, a enfermidade pode ser incurábel. En realidade, se Berne está no certo, a maior parte das enfermidades mentais non se curan nunca, porque a maioría dos terapeutas non se propoñen curar á xente. O terapeuta escúsase, cando non consegue curar a alguén, dicindo que o paciente é responsábel da súa propia curación e, se o tratamento fracasa, a culpa é do paciente. Por mor da condición ?elitista? do terapeuta e dunha suposta pericia, o paciente áchase nunha situación precaria para poñer en cuestión o que fai. Ao paciente díselle que está doente. E ao paciente se lle di que o terapeuta non é, en realidade, un médico que vaia a curarlle, senón máis ben alguén que axuda ao proceso curativo, que está, esencialmente en mans do paciente. Se a curación se produce, o terapeuta gaña reputación. Se non se produce, cúlpase á resistencia do paciente fronte ao tratamento. O paciente é o único responsábel dos seus fracasos. Isto é, por si só, unha mistificación. Nos hospitais mentais, este círculo pechado resulta moito peor, a causa do emprego de etiquetas de diagnósticos. Calquera aspecto nimio da conduta do paciente é sometido ao exame do ?staff? do hospital. Esta conduta, se non é grata ao ?staff?, tradúcese á xerga do diagnóstico, desfavorábel ao paciente, e anótase na súa ficha. A información convértese despois na base do tratamento. Este tratamento, de cando en cando é nin sequera psicoterapia. Polo xeral, é unha certa forma de castigo, como o tratamento por ?shock?, fortes tranquilizantes, illamento, perda de privilexios. Para unha visión deste aspecto da psicoterapia, lean o libro de Erving Goffman, Asylums.
      A combinación de ?chauvinismo? e profesionalismo na terapia súmase a un sentimento de inferioridade do paciente, sobre todo se este é unha muller. A maioría dos terapeutas son homes, ou mulleres que non teñen conciencia da súa propia opresión. A maioría dos terapeutas teñen esposas e/ou secretarias que se atopan nunha posición social claramente inferior á do terapeuta. Así, na práctica do terapeuta, este subliña a discriminación contra as mulleres. E subliña tamén a distinción entre as persoas mimadas polo sistema de beneficios capitalista. O terapeuta gaña máis que a súa secretaria, fai un traballo máis interesante, e adopta as decisións importantes relativas ao despacho. O que acepta este papel non é a persoa máis indicada para sinalar as súas inxustizas aos demais.
      O terapeuta está claramente nunha posición superior, porque fomenta a idea de que el é unha especie de Deus. Moitas persoas que pensan isto de si mesmas acaban en manicomios, pero os terapeutas son suficientemente privilexiados para actuar sobre esta
      base, sen a ameaza da reclusión. O terapeuta considérase e é considerado polos pacientes como un experto con poderes case máxicos, capaces de producir cambios na vida. Unha persoa acode ao terapeuta para mudar aspectos importantes da súa vida: as súas relacións consigo mesma e cos demais. E o terapeuta non trata de cambiar esta idea, senón que actúa como se, efectivamente, puidese obrar o milagre de mudar a vida dunha persoa. O feito de que esta idea estea en contradición coa de que o paciente se cura a si mesmo, parece pouco transparente para a maioría dos terapeutas. Eles aprovéitanse do mellor das dúas opcións posíbeis. Até en grupos, nos que, polo menos, o grupo facilitaría a protección do número contra un terapeuta omnipotente, moitos terapeutas teñen a habilidade de centrar a atención do grupo enteiramente sobre si mesmos. Resulta irónico que moitos terapeutas se suiciden porque a carga de ser Deus é demasiado grande, cando se poden liberar tan facilmente desa carga permitíndose a si mesmos ser iguais aos seus pacientes. A idea de ser deuses procede, en parte, da convicción de que os terapeutas son expertos en como cambiar a vida das persoas. De feito, ninguén é un experto en esta área.
      Os terapeutas son afortunados, porque á sociedade desconcertada se lle fixo pensar que as relacións asistenciais constitúen o campo duns expertos que necesitan unha formación especial. O certo é que, nos hospitais mentais, moitas das máis beneficiosas relacións teñen lugar entre pacientes e asistentes ou enfermeiras e non entre pacientes e terapeutas titulados.
      Para resumir, os terapeutas, en xeral, constitúen unha ?elite? privilexiada, da clase alta, que teñen unha formación e unha experiencia vital limitadas; xeralmente, apoian ao sistema capitalista e as súas actitudes de ?chauvinismo? masculino; están mistificados pola súa propia posición social e pola súa xerga de diagnóstico; teñen poucas posibilidades de axudar realmente a ninguén, supoñendo que teñan algunha. Están illados e, na maioría dos casos, traballan sos.

      COMO PODE AXUDAR Á XENTE A TERAPIA RADICAL
      O TERAPEUTA RADICAL
      A persoa que desexe axudar á xente a través dun medio que ela denomina terapia (ou solución do problema, ou intervención na crise, ou de calquera outro modo) necesita liberarse do maior número posíbel dos aspectos mistificadores da vida en América.
      Isto significa que o terapeuta radical ten que rexeitar o capitalismo e a procura do beneficio; ten que rexeitar o ?chauvinismo? masculino; ten que considerar aos seres humanos como fundamentalmente bos e, en todo caso, iguais os uns aos outros e, naturalmente, tamén ao terapeuta. O terapeuta debe tratar de descubrir as formas da súa propia mistificación. Debe estar en contacto coa súa propia experiencia e coas súas propias conviccións, e rexeitar as interpretacións desa experiencia feitas polos demais. O terapeuta radical debe negarse a vivir como un terapeuta, na medida do posíbel. Negarse a vivir como un terapeuta significa que vostedes non poden investir a maior parte do seu tempo facendo terapéutica. Significa que a súa terapéutica estea integrada na súa concepción de vida digna. Para min, como muller, isto quere dicir traballar pola liberación das mulleres, creando agrupacións de mulleres. Quere dicir dedicar tempo a liberar as miñas relacións coa miña propia familia e a tratar de atopar os medios de difundir a forma en que eu vivo hoxe. Para min, significa tratar de traballar pola formación dunha comuna de traballo e de vida, onde eu poida vivir segundo eu creo e, ao propio tempo, contribuír á loita contra a opresión que impide a realización desa vida.
      Loitar contra a opresión significa ter unha visión dun mundo no que todas as persoas poidan auto- determinarse e auto- gobernarse, individual e colectivamente. Significa axudar aos outros, que están igualmente oprimidos na miña comunidade. Con esta finalidade, eu leo un material abundante e variado. Axudo á construción dun parque de veciñanza. Asisto a algunhas reunións políticas (e desespérome ante a desunión entre xentes que teñen os mesmos obxectivos). Significa que eu intento, escribindo e falando cos demais, a través do teatro de guerrilla, e por todos os medios posíbeis, desmitificar a terapia mesma. Para min, significou comprobar que a asistencia á escola impediríame converterme nunha persoa útil, máis que capacitarme para alcanzar esa meta. Significa atopar modos de existencia dentro desta economía, sen un determinado tipo de diploma: un diploma que é, en si mesmo, unha mistificación que é necesario rexeitar.

      TERAPIA RADICAL
      Aínda que discutín, ao longo deste artigo, a terapia e a psicoterapia, eu, persoalmente, rexeito estes termos e o que significan. Eu non trato de axudar ás persoas inadaptadas. Como Laing dicía en Politics of Experience, todo o que estea adaptado a esta sociedade está tolo, e todo o que non estea adaptado está san. Polo tanto, non podo aceptar que teña validez algunha a noción de enfermidade mental. Dou aos meus grupos a denominación de grupos de solución do problema, cun carácter provisional, ata que
      atope unha expresión que se axuste con maior propiedade ao que eu fago. Isto é, intentar sinalar as formas en que a xente se atopa mistificada. E fágoo indicando a opresión real nas vidas das persoas. Esta opresión inclúe a opresión da sociedade, tal como se describe ao comezo deste artigo, e tamén a opresión interna, provocada pola mistificación. Estou moi agradecida a Hogie Wyckoff, un terapeuta radical de Berkeley, por un concepto utilísimo neste proceso, o de o Pai Porco (Pig Parent). A maioría dos membros dos meus grupos interiorizan a súa opresión a través deste Pai Porco. O Pai Porco é a parte dun mesmo que dá ordes: ?ti debes?, ?ti tes que?, ?ti eres responsábel de?. É a parte dun mesmo máis divorciada dos propios desexos e experiencias reais, e, con todo, en moitas persoas, é a parte de si mesmas que rexe a súa conduta.
      O Pai Porco apunta co seu dedo, nas reunións políticas, para humillar aos seus rivais coa retórica, máis que co contido. É o Pai Porco o que di a unha muller que preste atención aos seus encantos xuvenís, se non quere fracasar na vida. É o Pai Porco o que nos obriga a sentarnos nunhas clases incribelmente aburridas. É o Pai Porco o que di que, se debedes facer algo positivo na vosa vida, tedes que facelo completamente sos, ou non seredes realmente fortes. Isto é especialmente certo, se queredes facer algo que infunda medo.
      Os grupos de mulleres que eu dirixo utilizan moitos procedementos para liberar á xente de este Pai Porco. Un procedemento é o de chamarse a atención uns aos outros cando está falando o Porco. Outro é o de utilizar o psicodrama para mellorar a conciencia da existencia do Porco, comprometéndoa nun diálogo con outras partes da personalidade.
      As outras partes da personalidade son o neno ?tanto natural como adaptado-, o adulto e o pai educador. Para estes conceptos, remítome a Eric Berne e novamente a Hogie Wyckoff. A parte infantil da personalidade é natural ou adaptada. O neno adaptado é a parte da persoa que fai o que o Pai Porco quere que se faga, o Porco, neste caso, pode estar dentro da persoa ou ser alguén que está fóra dela. O neno natural é o creador, o que ama os xogos, a parte exuberante da personalidade. É esta parte da personalidade a que o Porco máis desexa someter. É desta parte da persoa de onde procede a forza para loitar contra a opresión. Pode comprobarse esta forza cando se ve a un neno cronolóxico rebelarse contra a inxustiza.
      O adulto é esa parte da persoa que engade á capacidade de creación do neno e ao seu gusto pola vida esa observación que procede da experiencia. Este concepto do adulto non é o de Wyckoff nin o de Berne. Os dous consideran ao adulto como un recompilador de información, á maneira dunha computadora. Eu vexo ao adulto combinándose co neno para integrar a experiencia vital da persoa e seguir adiante. Esta integración da experiencia vital a través do adulto e do neno é similar ao concepto de centralización do que falaba M. C. Richards. É este proceso de centralización o que permite ás persoas incorporar todas as súas experiencias ao seu ser, integralas e utilizar toda a súa capacidade para crear a partir desa integración, a forza motriz para arriscarse nas novas e imprevistas experiencias de su vida.
      O poder educador é a parte da personalidade que protexe ese proceso de centralización do adulto e do neno contra os danos orixinados polos Porcos, tanto interiores como exteriores á persoa. É a parte da personalidade que reafirma o propio mérito e o propio valor contra as duras forzas superiores dunha sociedade alienante.
      No grupo, sucede con frecuencia que o Porco das mulleres fala co seu neno. Unha vez máis, a linguaxe do Porco é ?ti debes?, mentres a linguaxe do neno é ?eu quero?. Tras unha pesada sesión co Porco, o neno necesita protección para integrar a información adulta e para actuar sobre ela a partir do seu propio sentido intuitivo. Aquí é onde eu suxiro que se represente ao pai educador. A muller pon os seus brazos ao redor de si mesma e declara o amor polo neno, e asegura a protección do neno contra o Pai Porco ameazante. Eu emprego o grupo para protexer ás persoas cando están traballando en serio nos seus problemas. O grupo tamén actúa para dar aos seus membros a posibilidade de se enfrontar con mudanzas temíbeis, e o grupo sostén ás persoas mentres estas realizan estes cambios. Eu actúo como dirixente do grupo a fin de ensinar aos membros do grupo a utilizar as técnicas que eu atopei convenientes para acadar autocoñecemento dentro da súa propia mistificación. Tamén axudo ás persoas que están habituadas ao illamento, para que confíen no grupo e acepten a súa protección. Se teño éxito como dirixente do grupo, a miña tarefa como tal dirixente rematará moi pronto e o grupo chegará a ser autosuficiente. O grupo opera de acordo cuns pactos. Estes estabelécense como Eric Berne suxería: as persoas acoden ao grupo e dinnos sobre que problema desexan traballar. Este problema se expresa logo nunha frase moi sinxela: por exemplo, ?eu quero ser capaz de escribir: outra vez?. Esta frase é o pacto da persoa
      dentro do grupo, e cada semana vén traballar de acordo con este pacto, coa axuda do grupo. Este pacto impídeme a min traballar sobre algo que á persoa non lle interesa e, ao propio tempo, axuda á persoa a centrarse sobre un cambio que ela desexa realizar ao acudir ao grupo.
      Outra cousa importante que eu estimulo no grupo é o que Berne chamaba ?acariciante?. Este consiste en confirmar o valor dunha persoa, demostrándolle o noso amor por ela, tocándoa fisicamente, e dicíndolle todas as cousas fermosas que vemos nela. Trátase dun aspecto das relacións humanas que está prohibido na sociedade. Ata Berne, que avogaba pola caricia, indicaba que, cando as persoas son adultas, xeralmente requiren só caricias verbais e, ás veces, só pequenas caricias como ?Ola como está vostede??. Eu creo que isto é insuficiente. Non son os nenos soamente os que necesitan ser tocados para afirmar a súa humanidade. A calor física como comunicación de amor dunha persoa a outra é importante ao longo de toda a vida. Esta calor négasenos porque se dá por sentado que todo toque é sexual e sexualidade significa coito. Así, os homes non poden tocar aos homes, por medo a ser cualificados de homosexuais. As mulleres non poden tocar ás mulleres, pola mesma razón. E os homes e as mulleres só poden tocarse se afirman ou negan ?polo xeral, en segredo- que desexan deitarse xuntos. O acariñarse en grupo, tanto entre os compoñentes como co que dirixe o grupo, pode ser non sexual e moi satisfactorio, a xulgar pola miña experiencia en grupos de mulleres. Eu creo que o mesmo pode dicirse dos grupos de homes e dos grupos mixtos, se para o dirixente está claro que a caricia pode ser non sexual ou sexual, segundo o declarado (non precisamente segredo) propósito das partes e que, en grupo, é non- sexual. Como terapeuta, eu estou totalmente de acordo coa formulación de Carl Rogers, de que o terapeuta debe facer tres cosas para ter éxito:
      1. Debe simpatizar cos do seu grupo.
      2. Debe ter unha consideración incondicional e positiva por cada membro do grupo.
      3. Debe ser recto, é dicir, non debe mentir a un membro do grupo, e debe ser honesto en canto ao que pensa. Isto esixe que o terapeuta coñeza profundamente o que pensa.
      Para isto requírese reflexión e o terapeuta debe reflexionar acerca dos seus sentimentos.Tamén debe aprender a confiar na súa intuición. Barry Stevens tiña razón ao asegurar que, cando ela tiña algo difícil que dicir a outra persoa, algo que podería ser
      crítico ou hostil na súa posición, examinaba profundamente dentro de si mesma o que ela sentía, e cando dicía o que tiña que dicir, resultaba como unha declaración auxiliadora.
      Hai moito, moito máis que dicir acerca da terapia e estou segura de que a experiencia alterará algunha das cousas xa expostas. Se a terapeuta pode vivir honestamente o que ela cre, se pode ser consciente da súa propia opresión e da mistificación desta, se pode empezar a liberarse a si mesma por medio desa concienciación e por medio do contacto humano, se pode aprender a confiar na súa propia experiencia e aguzar a súa capacidade intuitiva, se é unha persoa plenamente centrada, entón pode aspirar a ser radical e pode, realmente, axudar aos outros a loitar contra as súas propias opresións e a enriquecer as súas vidas.

      REFERENCIAS DOCUMENTAIS
      Hermes, J.: Sobre terapia radical. Bilbao: Boletín da Asociación Sumendi.

      ACLARACIÓNS SOBRE O USO DO XÉNERO
      O texto emprega o masculino para referenciar aos dous xéneros, pois así aparece reflectido na publicación orixinal do boletín da asociación Sumendi. Queremos explicitar que o facemos desde unha perspectiva crítica acerca do uso dunha linguaxe sexista, non compartindo o uso que se realiza da mesma.

      Escrito ?s 16:20:10 nas castegorias: opinióm
      por SCMadiaLeva   , 6134 palavras, 2195 views     Chuza!

      Endereço de trackback para este post

      Trackback URL (clique direito e copie atalho/localização do link)

      Ainda sem comentários

        madialeva.gz@gmail.com
        Rua Serra de Ancares 18
        Horário
        De segundas-feiras (luns) a sextas-feiras (venres) de 19h30 a 22h30
        CIF:G-27360825
          powered by b2evolution CMS