O estatuto de galegas
O que nom quer dizer que se lhe negasse no passado. No galeguismo predominou umha linha que tinha o português como referente de integraçom mas também existiu outra linha que o tinha como referente de oposiçom dando ao castelhano um papel primário na elaboraçom do padrom de língua. Sirva como exemplo disto último:
¿Quien no dice que el vocablo Deus no es sinó portugués, como lo son también olle, dúvida y otros que vemos usar con frecuencia? (…) No se cansen, pues, en acumular vocablos: bien se está con que muchos de ellos no salgan de la estructura castellana, puesto que no desdicen no le quitan el mérito à la gallega.
CUVEIRO PIÑOL, [1895]
Sirva como exemplo do português como referente de integraçom estoutro texto:
Debemos falar neste galego de fronteira, pra a maor comprensión das xentes? Debemos falar un galego literario e centífico, ainda que non se nos entenda ben, que restabreza as formas primeiras e renove o idioma co zugo do seu propio cerne? Debemos falar nas aituazóns populares en castelán, reproducindo o roteiro do pobo irlandés que fixo a sua propaganda emancipadora en língoa estrana, co-a arela da máisima efeitividade? Debemos, ao escrebir, suxeitar-nos no posibre ao xeito portugués pra alongar os lindeiros da nosa xeografia idiomáteca? (…) En primeiro termo coido que deberíamos suxeitarnos no posibre ao portugués, tanto máis que na maor parte desta posibilidade ficaríamos máis dentro das nosas formas orixinarias: Deus por Dios; mai por nai; perto (cerca) por preto (que ten outra siñificazón: negro); sinos por campás; xanela por ventá ou fiestra; etc., etc., e mellor ainda si nos suxeitásemos á ortografía lusitán; centíficamente este é o noso camiño, e políteca i-económecamente os nosos éidos eistenderíanse nun dos máis vastos mundos lingoístecos. A este respeito sería moi comenente unha xuntanza de filólogos lusitáns e galegos que unificasen, no posibre, as nosas língoas.
ÁLVARO DAS CASAS, [1934]