Diferenças
Esta página mostra as diferenças entre a revisom do documento que escolheu e a versom actual.
pt_agal:teoria:ortografia [22/12/2010 16:07] ramom |
pt_agal:teoria:ortografia [09/12/2013 23:34] (Actual) ramom |
||
---|---|---|---|
Linha 1: | Linha 1: | ||
====== Ortografia ====== | ====== Ortografia ====== | ||
- | ===== Porque dizedes que ortografia ILG-RAG é espanhola? ===== | + | ===== Porque dizedes que a ortografia ILG-RAG é espanhola? ===== |
- | Essencialmente porque usa letras que só existem em castelhano e em línguas de sociedades que fôrom dominadas e governadas por Castela/Espanha. O caso mais emblemático é o [[http://es.wikipedia.org/wiki/%C3%91|Ñ]]. Seja como for, os seus valedores também o [[pt_agal:teoria:reconhecem]] assim. | + | <WRAP justify column 60%> |
+ | Sendo a atual ortografia do castelhano muito mais antiga, a ortografia ILG-RAG [[pt_agal:teoria:comparacom_ortografias|coincide com ela na maioria dos usos]], e quando nom coincide está muito influída. O caso mais emblemático é o [[http://es.wikipedia.org/wiki/%C3%91|Ñ]]. Por outro lado, os seus valedores nom negam [[pt_agal:teoria:reconhecem|este facto]]. | ||
- | <wrap fggreen>Sendo a actual ortografia do castelhano muito mais antiga, basicamente do século XVIII, a ortografia ILG-RAG coincide com ela na maioria dos usos, e quando nom coincide está muito influída. Por outro lado os seus valedores nom negam [[pt_agal:teoria:reconhecem|este facto]], obvio para qualquer lingüista, em todo caso preferem ignorá-lo.</wrap> | + | \\ |
+ | Na Península ibérica existem [[pt_agal:teoria:três grandes tradições ortográficas]] nascidas na Idade Média e que fôrom três formas diferentes de adaptar a ortografia latina às novas línguas que estavam a surgir derivadas do latim. Estas novas línguas continham fonemas que nom existiam na língua original e os escrivaos das cortes de Lisboa, Toledo e Aragom resolvêrom de forma ora diferente, ora similar. Quase todas as [[pt_agal:teoria:ortografias peninsulares]] som versões destes primeiros modelos. | ||
+ | </WRAP> | ||
+ | <WRAP column 30%> | ||
+ | {{ :wiki:hispanofonia.gif?nolink|Ñ, navio insígnia do castelhano}} | ||
+ | </WRAP> | ||
+ | <WRAP clear></WRAP> | ||
- | Na Península ibérica existem [[pt_agal:teoria:três grandes tradições ortográficas]] nascidas na Idade Média e que foram três formas diferentes de adatar a ortografia latina às novas línguas que estavam a surgir derivadas do latim. Estas novas línguas continham fonemas que nom existiam na língua original e os escrivaos das cortes de Lisboa, Toledo e Aragom resolverem de forma ora diferente, ora similar. Quase todas as [[pt_agal:teoria:ortografias peninsulares]] som versões destes primeiros modelos. | + | <WRAP justify> |
+ | O galego elaborado polo Instituto da Língua Galega e avalizado pola Real Academia Galega e aquele que usa a administraçom pública galega está baseado na ortografia castelhana com algumhas leves modificações: eliminaçom da letra Y (Tui) e [[pt_agal:teoria:eliminaçom do G perante E,I]] e do J sendo usado em seu lugar a letra X (Xanela, Xente, Xineta, Xogar, Xuntar). | ||
- | O galego elaborado polo Instituto da Língua Galega e avalizado pola Real Academia Galega e que aquele que usa a administraçom pública galega está baseado na ortografia castelhana com algumas leves modificações: eliminaçom da letra Y (Tui) e [[pt_agal:teoria:eliminaçom do G perante E,I]] e do J sendo usado em seu lugar a letra X (Xanela, Xente, Xineta, Xogar, Xuntar). | + | O seu antecedente é o galego utilizado durante o séc. XIX por pessoas que foram alfabetizadas em castelhano e era a única ortografia que dominavam. Tecnicamente, como demonstra esta wiki-faq, o uso da ortografia espanhola é apenas umha opçom. |
- | O seu antecedente é o galego utilizado durante o s. XIX por pessoas que foram alfabetizadas em castelhano e era a única ortografia que dominavam. Tecnicamente, como demonstra esta wiki-faq, o uso da ortografia espanhola é apenas umha opçom. | + | Para aprofundar sobre a ortografia na Idade Média veja-se a [[http://www.romaniaminor.net/ianua/sup/sup02.pdf|Introducción a la ortografia iberorromanica medieval]] de Xavier Frías Conde. |
- | + | </WRAP> | |
- | Para aprofundar sobre a ortografia na Idade Média: http://www.romaniaminor.net/ianua/sup/sup02.pdf | + | |
===== A ortografia oficial é a que melhor se adapta à nossa forma de falar ===== | ===== A ortografia oficial é a que melhor se adapta à nossa forma de falar ===== | ||
+ | |||
+ | <WRAP justify> | ||
Todas as ortografias recolhem doses de etimologismo e de foneticismo. Se o critério fosse a facilidade o resultado era manifestamente melhorável. Podia-se aplicar a cada fonema umha letra: kasa, zertamê, êskóla, gêRa (guerra), aber, kêixô, uískê. | Todas as ortografias recolhem doses de etimologismo e de foneticismo. Se o critério fosse a facilidade o resultado era manifestamente melhorável. Podia-se aplicar a cada fonema umha letra: kasa, zertamê, êskóla, gêRa (guerra), aber, kêixô, uískê. | ||
- | Ora, o certo é que o que estava sobre a mesa era adoptar a ortografia do castelhano com leves [[pt_agal:teoria:adatações]]. Por outras palavras, usar a mesma ortografia da língua que está a substituir a nossa e obviar a possibilidade de aproximar-se a ortografia que usam outras variedades da nossa língua que tivérom êxito social (Portugal e Brasil). | + | Ora, o certo é que o que estava sobre a mesa era adotar a ortografia do castelhano com leves [[pt_agal:teoria:adatações]]. Por outras palavras, usar a mesma ortografia da língua que está a substituir a nossa e obviar a possibilidade de aproximar-se à ortografia que usam outras variedades da nossa língua que tivérom êxito social (Portugal e Brasil). |
A ortografia galego-portuguesa é [[pt_agal:teoria:objetivamente]] mais difícil e no entanto tem várias vantagens estratégicas: | A ortografia galego-portuguesa é [[pt_agal:teoria:objetivamente]] mais difícil e no entanto tem várias vantagens estratégicas: | ||
Linha 29: | Linha 38: | ||
Enfim, o mais fácil nem sempre é o melhor. | Enfim, o mais fácil nem sempre é o melhor. | ||
+ | </WRAP> | ||
===== Porque havemos de escrever assim, se aqui nunca se usou nh, lh ou ç? ===== | ===== Porque havemos de escrever assim, se aqui nunca se usou nh, lh ou ç? ===== | ||
+ | <WRAP justify> | ||
Na Galiza usárom-se todas essas letras. Basta ver [[http://ilg.usc.es/tmilg/ |qualquer texto medieval]] para verificar que a ortografia usada é substancialmente a mesma que hoje usam em Portugal ou no Brasil, com as lógicas diferenças de cinco séculos de distáncia temporal. | Na Galiza usárom-se todas essas letras. Basta ver [[http://ilg.usc.es/tmilg/ |qualquer texto medieval]] para verificar que a ortografia usada é substancialmente a mesma que hoje usam em Portugal ou no Brasil, com as lógicas diferenças de cinco séculos de distáncia temporal. | ||
+ | </WRAP> | ||
+ | <WRAP justify column 60%> | ||
Os hábitos ortográficos que temos na atualidade som lógicos, porque quando começamos a escrever galego de novo, só conhecíamos a ortografia da língua em que fôramos alfabetizados. Os primeiros autores e autoras do século XIX nem sequer conheciam a existência de um legado literário comum à Galiza e Portugal. | Os hábitos ortográficos que temos na atualidade som lógicos, porque quando começamos a escrever galego de novo, só conhecíamos a ortografia da língua em que fôramos alfabetizados. Os primeiros autores e autoras do século XIX nem sequer conheciam a existência de um legado literário comum à Galiza e Portugal. | ||
- | Mas nom se trata de olhar para trás. O que devemos perguntar-nos é se seria benéfico mudarmos esses hábitos (com o esforço inegável que implica) para comunicar mais eficazmente com o mundo, e também para que mais mundo comunique connosco. | + | \\ |
+ | Mas nom se trata de olhar para atrás. O que devemos perguntar-nos é se seria benéfico mudarmos esses hábitos para comunicar mais eficazmente com o mundo, e também para que mais mundo comunique connosco. | ||
+ | </WRAP> | ||
+ | |||
+ | <WRAP column 30%> | ||
+ | [[http://imperdivel.net/89-camisola-nh-lh-talha-l-mulher.html|{{:wiki:camisola-nh-lh.jpg|Camisola da AGAL. Clica na foto para comprá-la na Imperdível.}}]] | ||
+ | </WRAP> | ||
===== A ortografia nom é assim tam importante ===== | ===== A ortografia nom é assim tam importante ===== | ||
+ | <WRAP justify> | ||
Se assim fosse, o galego só teria umha ortografia (seja esta a castelhana ou a portuguesa). | Se assim fosse, o galego só teria umha ortografia (seja esta a castelhana ou a portuguesa). | ||
Linha 48: | Linha 68: | ||
- b) Mudanças identitárias de ortografia. | - b) Mudanças identitárias de ortografia. | ||
- | O certo é que tanto num caso como no outro está longe de ser umha questom pacífica. No que diz respeito das reformas ortográficas, os casos [[http://pt.wikipedia.org/wiki/Acordo_Ortogr%C3%A1fico_de_1990|português]], [[http://pt.wikipedia.org/wiki/Reforma_da_ortografia_alem%C3%A3_de_1996|alemão]] ou [[http://pt.wikipedia.org/wiki/Ortografia_da_l%C3%ADngua_espanhola#Os_reformadores_americanos|castelhano]] dam fé disto. Eliminar umhas letras ou acrescentar outras pode tornar-se num conflito de dimensom importante. | + | O certo é que tanto num caso como no outro está longe de ser umha questom pacífica. No que di respeito às reformas ortográficas, os casos [[http://pt.wikipedia.org/wiki/Acordo_Ortogr%C3%A1fico_de_1990|português]], [[http://pt.wikipedia.org/wiki/Reforma_da_ortografia_alem%C3%A3_de_1996|alemám]] ou [[http://pt.wikipedia.org/wiki/Ortografia_da_l%C3%ADngua_espanhola#Os_reformadores_americanos|castelhano]] dam fé disto. Eliminar umhas letras ou acrescentar outras pode tornar-se num conflito de dimensom importante. |
O caso galego entraria num outro grupo de reformas onde a mudança de ortografia atinge a natureza da língua, isto é: | O caso galego entraria num outro grupo de reformas onde a mudança de ortografia atinge a natureza da língua, isto é: | ||
Linha 55: | Linha 75: | ||
* com que outras línguas ou variedades se relaciona? | * com que outras línguas ou variedades se relaciona? | ||
- | O caso do [[http://azeri.org/Azeri/az_english/52_folder/52_articles/52_alphabet.html|azeri]], do [[http://es.wikipedia.org/wiki/Idioma_moldavo|moldávio]] ou do [[http://ca.wikipedia.org/wiki/Secessionisme_ling%C3%BC%C3%ADstic#En_el_catal.C3.A0|valenciano]] evidenciam que a ortografia é, com certeza, importante. É umha forma de situar-se no mundo, integrar-se num sistema linguístico e cultural ou noutro. | + | O caso do [[http://azeri.org/Azeri/az_english/52_folder/52_articles/52_alphabet.html|azeri]], do [[http://es.wikipedia.org/wiki/Idioma_moldavo|moldávio]] ou do [[http://ca.wikipedia.org/wiki/Secessionisme_ling%C3%BC%C3%ADstic#En_el_catal.C3.A0|valenciano]] evidenciam que a ortografia é, com certeza, importante. É umha forma de situar-se no mundo, integrar-se num ou noutro sistema lingüístico e cultural. |
+ | </WRAP> | ||
===== A ortografia reintegrada é oficial? ===== | ===== A ortografia reintegrada é oficial? ===== | ||
+ | <WRAP justify> | ||
Nom. Realmente nom há nengumha norma oficial, nem sequer para o castelhano, mas a ideia de as normas ILG/RAG serem oficiais está bastante estendida socialmente. | Nom. Realmente nom há nengumha norma oficial, nem sequer para o castelhano, mas a ideia de as normas ILG/RAG serem oficiais está bastante estendida socialmente. | ||
- | Posto o assunto nestes termos, nós consideramos que, realmente, a norma reintegrada é oficial em muitos países através do português, e isso dá-lhe muito valor, porque abre às pessoas que a usam na Galiza (cada vez mais) umhas possibilidades comunicativas que a norma considerada oficial nom tem. O que nós pretendemos é que, reivindicando-a através do uso, acabe por ser reconhecida como outra possibilidade de galego. Assim, democraticamente, os galegos particularmente e o povo galego em geral poderia optar com liberdade pola opçom mais conveniente. | + | Posto o assunto nestes termos, nós consideramos que, realmente, a norma reintegrada é oficial em muitos países através do português, e isso dá-lhe muito valor, porque abre às pessoas que a usam na Galiza (cada vez mais) umhas possibilidades comunicativas que a norma considerada oficial nom tem. O que nós pretendemos é que, reivindicando-a através do uso, acabe por ser reconhecida como outra possibilidade de galego. Assim, democraticamente, os galegos, particularmente, e o povo galego, em geral, poderiam optar com liberdade pola opçom mais conveniente. |
Em termos legais, umha “disposiçom adicional” à Lei 3/1983, de Normalizaçom Lingüística, di o seguinte ao respeito: “Nas cuestións relativas á normativa, actualización e uso correcto da lingua galega, estimarase como criterio de autoridade o establecido pola Real Academia Galega. Esta normativa será revisada en función do proceso de normalización do uso do galego”. | Em termos legais, umha “disposiçom adicional” à Lei 3/1983, de Normalizaçom Lingüística, di o seguinte ao respeito: “Nas cuestións relativas á normativa, actualización e uso correcto da lingua galega, estimarase como criterio de autoridade o establecido pola Real Academia Galega. Esta normativa será revisada en función do proceso de normalización do uso do galego”. | ||
Linha 71: | Linha 92: | ||
Umha discriminaçom dos cidadaos com base na ortografia estaria, aliás, a violar os artigos 10.2 e 14 da Constituiçom Espanhola, bem como o artigo 5.4. do Estatuto de Autonomia da Galiza. | Umha discriminaçom dos cidadaos com base na ortografia estaria, aliás, a violar os artigos 10.2 e 14 da Constituiçom Espanhola, bem como o artigo 5.4. do Estatuto de Autonomia da Galiza. | ||
+ | </WRAP> | ||
===== É possível ser reintegracionista em galego ILG-RAG? ===== | ===== É possível ser reintegracionista em galego ILG-RAG? ===== | ||
+ | <WRAP justify> | ||
É. É possível ser reintegracionista, apesar de se escrever em ILG-RAG. | É. É possível ser reintegracionista, apesar de se escrever em ILG-RAG. | ||
- | Ainda que o reintegracionismo, tal e como o conhecemos hoje, nasceu outorgando um papel central à ortografia, na atualidade envolve outras questons como a integraçom sociológica e cultural da Galiza no espaço dos países lusófonos. Muitas pessoas concordam com o papel estratégico dessas relaçons internacionais para o galego, embora nom vejam a urgência ou a idoneidade de começar pola ortografia. | + | Ainda que o reintegracionismo, tal e como o conhecemos hoje, nasceu outorgando um papel central à ortografia, na atualidade envolve outras questons, como a integraçom sociológica e cultural da Galiza no espaço dos países lusófonos. Muitas pessoas concordam com o papel estratégico dessas relaçons internacionais para o galego, embora nom vejam a urgência ou a idoneidade de começar pola ortografia. |
- | Há também aqueles que resolvem escrever em normativa ILG-RAG simplesmente porque as circunstâncias som demasiado adversas para as outras opçons – nomeadamente no ámbito profissional –, mas que mudariam de ortografia se o reintegracionismo fosse a normalidade social e institucional. | + | Há também aqueles que resolvem escrever em normativa ILG-RAG simplesmente porque as circunstáncias som demasiado adversas para as outras opçons – nomeadamente no ámbito profissional –, mas que mudariam de ortografia se o reintegracionismo fosse a normalidade social e institucional. |
- | O reintegracionismo que já anda a remar numha canoa nom nega o reintegracionismo que outros alviscam no horizonte. | + | Mesmo já há um livro intitulado: [[http://www.cumio.com/libro.php?id_libro=691|Como ser reintegracionista sen que a familia saiba]], que promete: //axudar-te a mellorar o galego e a confluír co portugués sen necesidade de mudares a ortografía//. |
+ | O reintegracionismo que já anda a remar numha canoa nom nega o reintegracionismo que outros alviscam no horizonte. | ||
+ | </WRAP> | ||